Kişinin bazı durumlar veya nesneler karşısında duyduğu mantıksız aşırı korkulardır. Özgül fobi yaşamımızın büyük bir kısmını kapsar çünkü özgül fobi rahatsızlığı olanların tedavi ettirme oranı çok düşüktür bundan dolayı kronikleşir, bunun tedavi edilmemesi işlevselliğin bozulmasına bile neden olur. Başvurunun düşük olmasının başlıca nedenleri arasında fobilerin hastalık değil huy veya kişilik özelliği olduğunun düşünülmesi, tedavisinin olmadığının sanılması sayılabilir. Birçok hasta kendileri tedavi aradıkları halde bu sorunun bir hastalık olmadığını doktorlarından duymuş bile olabilirler (“hangimizde yok ki”, vs..). Bazen hastalığın temel özelliği başvurmayı kısıtlar.Örneğin kan ve yaralanma fobisi olanların birçoğu korktukları şeyleri hatırlatan bir ortam olan hastanelerden korkar ve gelmek istemezler. Görülme sıklığı ise %2.7 oranındadır. Kişiler yaşamlarını çok fazla etkilemediklerini düşünseler de yanılırlar. Etkilemiyor gözükse de aslında çok fazla etkilemektedir. Örneğin kişinin kedi fobisi var ve tedavi olmuyor evine giderken kedileri olmadığı sokaktan gitmeyi tercih ederek evinin yolunu uzatıyor, daha sonra evde kedi beseleyen arkadaşının evine gitmeyerek sosyal ortamlardan kendini kısıtlıyor. Yükseklik korkusu olan bir kadının balkona çamaşır asması bile kısıtlanıyor. Uçak fobisi olan bir kişi rahat ve kısa süreli seyahati bırakıp daha yorucu ve uzun bir seyahatle gitmek istediği yere gidiyor ve bunlara rağmen kişiler tedavi sürecinden kaçıyorlar ve yaralı olmayacağını düşünüyorlar.
Yaşamımızda her şeyin bir nedeni nasıl varsa özgül fobilerin altında yatan nedenler de vardır. Tek bir neden özgül fobiye neden olur diyemeyiz. Asansörde kaldıktan sonra asansör korkusu oluşturan daha sonra köpek kovalaması sonucu köpekten korkusu oluşturan kişilere rastlamak mümkündür ama bunun yanı sıra asansörde kalmadan asansörden korkan kişiler olabilir. Deneyimler sonucunda oluşan hobiler deneyim kazanmadan önce öğrenme sonucu da oluşabilir. Özgül fobilerin nasıl ortaya çıktığı konusunda tek bir açıklama yoktur, genetik olarak doğuştan getirdiğimiz özelliklerin de, edindiğimiz deneyimler ve çevre etkisinin de önemli olduğu görülüyor.
Bu korkular bizi sardığında neler yaşıyoruz? Sokakta yürürken yanımızdan zararsız yavru bir kedi geçtiğinde veya saldırgan kurt köpeğinin bizi kovaladığında yaşadığımız fiziksel ve ruhsal belirtiler aynıdır. İkisinde de kalbimiz çarpar, nefesimiz kesilir, vücudumuz uyuşur. Arasındaki tek fark saldırgan kurt köpeğinden korkmamız mantıklı korkumuzdur, yavru bir kediden korkmamız ise mantıksız korkumuzdur. Mantıklı ve mantıksız korku sırasında yaşananlar aynıdır. Özgül fobiye sahip kişiler bu korkuları yaşadığında kalpleri çarpar, bayılacak gibi olurlar, elleri titrer, avuçları terler, nefes almada güçlük çekerler. Bu kişiler korktuğu durum ya da nesneyle karşılaştığında bu duyguları yaşadığı gibi, bu durumları düşündüğü/hayal ettiğinde de yaşayabilirler. Özgül fobiklerde duyulan korku mantıksızdır ve aşırıdır. Yüksek bir yerden aşağı bakmak birçok insan için heyecan verici, korkutucu olabilir, ancak fobik kişide korku o kadar aşırıdır ki, yüksek binalara çıkamazlar bile.
Özgül fobi grubu içinde sayılabilecek çok çeşitli fobiler bulunmakla birlikte en sık görülenler şunlardır: hayvan fobileri, yükseklik korkusu, kan ve yaralanma fobisi, gök gürültüsü ve fırtına korkusu, uçak korkusu, yalnız kalma korkusu, kapalı yer korkusu, araba korkusu, uzay fobisi, yutma fobisi. Özgül fobilerin birçoğu, kısa sürede ve kalıcı biçimde düzeltilebilir. Bu nedenle kendinizde veya çevrenizde gördüğünüz mantıksız korkular nedeniyle bir psikiyatri uzmanına başvurmanız yararlı olacaktır.
